Topraksız Domates Serası

Topraksız tarım modern seralarda toprak kullanılmadan en son ve en yaygın kullanılan ürün olan “cocopeat” denilen Hindistan cevizi meyve kabuğu parçalarının sıkıştırılması ile elde edilen özel bir üründe yapılmaktadır.

Topraktan 50-60 cm yukarıya yapılan özel düzeneklerde, kontrollü koşullarda (sıcaklık yıl boyu 11-12°C derecenin altına düşmeyecek; EC denilen tuz seviyesi ve pH’sı ayarlanan otomatik gübre sistemine sahip, otomatik açılıp kapanan havalandırma sistemleri ) yapılan üretim şeklidir.

Topraksız tarımda tüm dünyada en fazla domates üretilmektedir. Domates yanında salatalık ve biber gibi meyvesi yenen diğer sebze türleri de topraksız serada üretilmektedir. Ayrıca son yıllarda yaygın olarak marul başta olmak üzere yeşil, yaprağı tüketilen sebzeler ve çilek de farklı şekillerde üretilmektedir.

Türkiye’de topraksız seralar genelde iç bölgelerde jeotermal sıcak su olan yerlerde ve illerde yaygınlaşmıştır. Jeotermal sıcak su, bölgelere göre değişmekle birlikte 1000 metre ve daha derin mesafeden çıkarılmaktadır. Sıcak su topraksız serada sıcaklığın kışın sıfırın altına düştüğü dönemlerde bile sera içinde 12°C derece üstünde bir sıcaklık sağlayarak yılın 10 ayı yoğun domates üretimine olanak sağlamaktadır.

Genelde topraksız da aralık ocak aylarında seraya fide dikimi yapılmakta ve yıl boyu yoğun üretim yapılmaktadır. Topraksız serada kullanılan jeotermal suyun sıcaklığının 60°C derece ve üzerinde olması ve suyun debisinin (akış seviyesinin) yüksek olması gerekmektedir. Son yıllarda koşullara göre, 45°C derece su sıcaklığının olduğu bölgelerde yılda 2 dikim yapılarak kısa süreli güz-bahar şeklinde iki ürün sistemine de geçilmiştir.

Topraksız üretimde başlangıç maliyetini düzgün ve sistemli bir üretim modeli ile 2-3 yılda amorti etmek mümkün olabilmektedir. Fakat topraksız üretimde üretim miktarı yani verim yüksektir.

Normal topraklı serada çok iyi bir üretim sisteminde 1 dekardan 10-12 ton ürün alınabilirken topraksız üretimde 1 dekar seradan minimum 30-35 ton, maksimum ülke koşullarında 50 ton domates elde edilebilir. Yurt dışında Hollanda ve Kanada gibi ülkelerde topraksız üretimde suni ışık uygulaması da yapılarak 1000 m2’den alınan ürün 60-80 ton/da arasında değişmektedir.

Topraksız domates üretiminde genelde salkım domates dediğimiz 140-160 g’lık salkım olarak bağ makası ile hasada uygun, bir salkımda 5-7 meyve veren ve meyvelerin tamamı genelde kızardığında (olgunlaştığında) hasat edilen domates tipi kullanılır. Salkımlar makasla kesilerek hasat edilir ve büyük marketlerde salkım olarak köpükten yapılmış özel kaplarda streç filme sarılmış olarak satılmaktadır.

Topraksız serada üretilen domatesler hem ihracat için daha uygundur hem de normal sera domateslerine göre daha yüksek fiyatla satılabilmektedir. Son yıllarda topraksız serada salkım domates dışında iri kırmızı ve pembe domateslerin, iri köy domateslerinin ekonomik olarak üretilebilme potansiyeli üzerinde çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda Gülköy, Ergen gibi iri pembe köy domates çeşitleri, Yükselköy gibi kırmızı köy domatesinin salkım domatesine göre hem daha yüksek verimle üretilebileceği hem de daha yüksek fiyatla satılabileceği farklı bir üretim yapılabileceği görülmüştür.

Topraksız domates üretiminden gübrelemeye çok dikkat etmek gerekmektedir. Yanlış bir gübrelemede toprak gibi hatalı uygulamayı düzenleyebilecek, tolare edebilecek bir yetiştirme alt yapısı olmadığı için üretim sistemi olumsuz etkilenebilir.

Topraksız tarım özel ve profesyonel bir üretim şeklidir ve domates üretiminde etkin ve yüksek karlı bir sistem olarak kullanılmaktadır.

- Domates bitkisi sıcak ve ılıman iklim bölgesinde yetişir.

- İklim koşullarının eksi derecelere düşmesi çok istenmez ve fidelerin dikiminde genellikle ilkbahar geç donlarının bitmesi istenir.

- Ayrıca sıcaklığın 150C’nin altına düşmesinin istenmediği yerlerde domates tarımının yapılması domates veriminde de etkili olacaktır.

- Domates bitkisi su tutma kapasitesi yüksek bir bitki olup, toprak tuzluluğunun çok olmadığı ve toprak pH’sinin 5,5 – 7,0 arasında olduğu koşullarda yetiştirilmelidir.